[West-Sahara] antwoorden op kamervragen EU-Visserijakkoord met Marokko

[Frank Willems]

Datum 30 januari 2014
Betreft Beantwoording vragen van de leden ten Broeke en Sjoerdsma over
Kamervragen EU-Visserijakkoord met Marokko

Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld
door de
leden Ten Broeke (VVD) en Sjoerdsma (D66) over het EU-Visserijakkoord met
Marokko. Deze vragen werden ingezonden op 19 december 2013 met kenmerk
2013Z25197.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
Frans Timmermans

  --

Antwoorden van de Minister van Buitenlandse Zaken op vragen van de
leden Ten Broeke (VVD) en Sjoerdsma (D66) over het EU-Visserijakkoord
met Marokko.

Onze Referentie Minbuza-2014.48403


Vraag 1
Klopt het dat de Europese Unie deze week een visserijakkoord heeft
gesloten met
Marokko? Klopt het dat de gemaakte afspraken zowel betrekking hebben op
Marokkaans territorium als op door Marokko bezet gebied in de Westelijke
Sahara?

Antwoord
Nee. In december 2013 hebben zowel het Europees Parlement als de Raad van
Ministers ingestemd met een nieuw protocol in het kader van het bestaande
visserijakkoord tussen de Europese Unie (EU) en Marokko. Dit betekent dat,
zodra
ook aan Marokkaanse zijde de instemmingsprocedure is afgerond, de
visserijactiviteiten kunnen starten. Het protocol bevat geen rechtstreekse
verwijzing naar de Westelijke Sahara, maar sluit toepassing op de Westelijke
Sahara in de praktijk niet uit.

Vraag 2
Erkent de EU de soevereiniteit van de Westelijke Sahara? Is de Marokkaanse
bezetting van de Westelijke Sahara en haar territoriale wateren volgens de EU
illegaal, of erkent de EU de Marokkaanse jurisdictie over de gebieden in
kwestie?

Antwoord
De voormalige Spaanse kolonie Westelijke Sahara is het enige gebied in
Afrika dat
nog wordt bestuurd onder toezicht van de Verenigde Naties in afwachting
van de
uitoefening van het recht op zelfbeschikking door de (oorspronkelijke)
bevolking
van het gebied. Het gebied van de Westelijke Sahara wordt door de Verenigde
Naties beschouwd als niet-zichzelf besturend gebied (“non-self-governing
territory”) in de zin van het Handvest van de VN. Dit is zo sinds 1963
toen de
Algemene Vergadering de Westelijke Sahara op de lijst van niet-zichzelf
besturende gebieden plaatste. Ook Nederland en de EU beschouwen het als
zodanig.

In navolging van het advies van het Internationaal Gerechtshof (1975)
erkent de
EU de Marokkaanse claims over het gebied niet. Marokko wordt door de EU
beschouwd als de facto beherende macht (“de facto administering power”).
Vanwege de status van de Westelijke Sahara als een niet-zichzelf besturend
gebied als bedoeld in het Handvest van de VN kunnen de beginselen voor de
uitoefening van bevoegdheden en verantwoordelijkheden door de beherende
macht analoog worden toegepast op Marokko als de facto beherende macht.
Dit is
de lijn die gevolgd is door de juridisch adviseur van de VN in zijn brief
aan de
President van de Veiligheidsraad van 29 januari 2002 en die, in navolging
daarvan, ook is overgenomen door de EU.

Vraag 3
Klopt het dat EU-richtlijnen verbieden Europees belastinggeld uit te geven in
bezette gebieden? Gelden die EU-richtlijnen ook voor Europese
betrokkenheid bij
de exploitatie van grondstoffen in bezet gebied? Hoe verhoudt het deze week
gesloten akkoord zich tot EU-regelgeving en internationaal recht?

Antwoord
Er is geen algemene Europese richtlijn inzake de besteding van Europese
middelen in bezette gebieden.

Ten aanzien van niet-zichzelf besturende gebieden hanteren de Europese
Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger het uitgangspunt dat economische
activiteiten rechtmatig zijn, zolang deze de behoeften, belangen en voordelen
ervan voor de bevolking niet veronachtzamen. Dit betekent dat economische
activiteiten in de Westelijke Sahara, dus ook de activiteiten die
voortvloeien uit het visserijprotocol tussen de EU en Marokko, niet per
definitie in strijd zijn met het internationaal recht. Belangrijke
voorwaarde is dat de opbrengsten ten goede komen aan de oorspronkelijke
bevolking van het gebied. De rechtmatigheid van de activiteiten hangt af
van de wijze waarop die internationaalrechtelijke verplichting door
Marokko wordt geïmplementeerd.

Vraag 4
Klopt het dat de door Marokko bezette Westelijke Sahara uitgesloten is van
het
EU-vrijhandelsverdrag met Marokko?

Antwoord
Nee. Het beoogde diepgaand en veelomvattend vrijhandelsakkoord, waarover de
onderhandelingen nog niet zijn afgerond, zal betrekking hebben op het
grondgebied van Marokko. Dat staat niet in de weg dat Marokko –als de facto
beherende macht- afspraken uit het akkoord kan toepassen op de Westelijke
Sahara, mits de in het antwoord op vraag 3 genoemde voorwaarde in acht wordt
genomen.

Vraag 5
Indien de EU-richtlijnen consequent worden toegepast, zou dat er dan toe
moeten
leiden dat de Marokkaanse bezetting van de Westelijke Sahara niet dient te
worden ontzien?

Antwoord
Zie de antwoorden op vraag 2,3 en 4.

Vraag 6
Hoe beoordeelt u het EU-beleid inzake de Westelijke Sahara in het licht
van het
beleid aangaande bezette gebieden elders en in het algemeen?

Antwoord
Als de facto beherende macht is het Marokko in beginsel toegestaan
afspraken te
maken met derde staten met betrekking tot economische activiteiten in de
Westelijke Sahara, bijvoorbeeld op het gebied van handel of visserij. Die
afspraken dienen dan wel in overeenstemming met eerdergenoemde voorwaarde
ten aanzien van de behoeften, belangen en voordelen van de oorspronkelijke
bevolking te worden uitgevoerd. Het huldigen van dit principe is van
belang om
het recht op zelfbeschikking van oorspronkelijke bewoners te kunnen
respecteren.
In dit kader zet het kabinet bij overeenkomsten tussen de EU en Marokko in op
concrete afspraken die verzekeren dat de activiteiten in overeenstemming
met het
internationaal recht zullen worden uitgevoerd.